Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Legalizacja samowoli budowlanej. Jak przebiega, ile wynosi opłata legalizacyjna i kiedy można jej nie płacić?

Przemysław Zańko-Gulczyński
Przemysław Zańko-Gulczyński
Samowola budowlana to każdy budynek postawiony bez odpowiedniego pozwolenia lub niezgodnie z przepisami.
Samowola budowlana to każdy budynek postawiony bez odpowiedniego pozwolenia lub niezgodnie z przepisami. 123RF.com
Legalizacja samowoli budowlanej od 2020 r. jest łatwiejsza. Prawo przewiduje dwie procedury legalizacyjne: zwykłą i uproszczoną. Ta druga jest szybsza i pozwala właścicielowi nieruchomości uniknąć opłaty legalizacyjnej, jednak nie każdy może z niej skorzystać. Wyjaśniamy, jak zalegalizować stary dom czy inny budynek.

Spis treści

Samowola budowlana – co to takiego?

Samowolą budowlaną jest każde prowadzenie prac konstrukcyjnych czy remontowych z naruszeniem przepisów prawa budowlanego. W praktyce o samowoli mówi się najczęściej, gdy ktoś buduje, przebudowuje lub remontuje bez uzyskania pozwolenia na budowę albo bez zgłoszenia budowy. Podobnie jest, gdy urząd wyrazi sprzeciw wobec budowy lub przebudowy, a mimo to prace zostaną podjęte. Samowolę stwierdza inspektor nadzoru budowlanego.

– Powinieneś dokonać legalizacji wybudowanego lub będącego w budowie obiektu budowlanego, którego budowy – pomimo obowiązku – nie zgłosiłeś lub dokonałeś zgłoszenia, a urząd zgłosił sprzeciw – informuje strona biznes.gov.pl.

Co grozi za samowolę budowlaną?

Typową karą za samowolę budowlaną jest zwykle grzywna. Jej wysokość może być różna, ale zwykle liczona jest w dziesiątkach lub nawet setkach tysięcy złotych. W skrajnych przypadkach może sięgnąć nawet ponad miliona złotych. Karę za samowolę można nakładać na daną osobę wielokrotnie, jeśli np. mimo pierwszej kary inwestor kontynuuje budowę. Kary za recydywę są znacznie wyższe niż za pierwsze złamanie prawa.

Jeśli nadzór budowlany wykryje samowolę, wydaje natychmiastowy nakaz wstrzymania prac. Niezastosowanie się do nakazu powoduje, że nadzór wydaje decyzję o rozbiórce budynku. Tak samo będzie m.in. w sytuacji, gdy inwestor nie złoży wniosku o legalizację samowoli albo nie uiści w odpowiednim terminie opłaty legalizacyjnej. W praktyce do takich sytuacji dochodzi raczej rzadko, gdyż obu stronom zwykle zależy na dojściu do porozumienia i wyjaśnieniu sprawy.

Procedura legalizacji samowoli budowlanej. Co trzeba zrobić?

Samowolę budowlaną można zalegalizować. Czasami procedura ta uruchamiana jest z urzędu – dzieje się tak, gdy nadzór budowlany wykryje samowolę w wyniku kontroli lub dowie się o niej w inny sposób (np. wskutek donosu). Jeśli to urząd wykrył samowolę, właściciel lub zarządca obiektu ma 30 dni na złożenie wniosku o legalizację od momentu otrzymania z urzędu decyzji o wstrzymaniu budowy. Procedurę legalizacyjną może też dobrowolnie uruchomić sam właściciel lub zarządca – w dowolnym terminie.

Procedura legalizacji samowoli budowlanej wygląda następująco:

  1. Złóż wniosek o legalizację w powiatowym (lub – w rzadkich przypadkach – wojewódzkim) inspektoracie nadzoru budowlanego. Nie trzeba dołączać żadnych dodatkowych dokumentów.
  2. Daj urzędowi czas na przetworzenie wniosku. Zostanie zbadany m.in. stan prawny i techniczny obiektu – spodziewaj się kontroli.
  3. Jeśli kontrola wykaże zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego, urząd nakaże wstrzymanie budowy, zabezpieczenie jej i usunięcie zagrożenia.
  4. Złóż wymagane przez urząd dokumenty legalizacyjne (lista dokumentów w dalszej części artykułu). Masz na to 60 dni.
  5. Daj urzędowi czas na przeanalizowanie poprawności dokumentacji i zgodności projektu budowlanego z przepisami. Możesz zostać wezwany do uzupełnienia braków we wskazanym terminie.
  6. Zapłać opłatę legalizacyjną we wskazanej wysokości w ciągu 7 dni.
  7. Otrzymasz decyzję o legalizacji samowoli budowlanej.

Warto pamiętać, że na etapie sprawdzania dokumentów legalizacyjnych urząd bada ich zgodność z przepisami obowiązującymi w chwili zakończenia budowy, a nie obecnie. Należy też mieć na uwadze, że niedopełnienie formalności (np. brak opłaty, nieuzupełnienie dokumentacji) poskutkuje wydaniem nakazu rozbiórki budynku.

Jakie dokumenty legalizacyjne będą potrzebne?

Jak wspomniano, na najwcześniejszym etapie procedury legalizacyjnej wystarczy dostarczyć urzędnikom sam wniosek o legalizację (plus ewentualnie druk pełnomocnictwa, jeśli sprawę załatwia w naszym imieniu pełnomocnik). Później jednak urząd zażąda dalszych dokumentów. Ich lista będzie różna w zależności od konkretnego przypadku, jednak najczęściej wymagane dokumenty legalizacyjne to:

  • zaświadczenie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego, albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
  • oświadczenie o dysponowaniu nieruchomością na cele budowlane,
  • projekt zagospodarowania działki lub terenu (wykonany przez projektanta z uprawnieniami),
  • zgłoszenie budowy lub innych robót budowlanych,
  • decyzja o warunkach zabudowy lub decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego,
  • decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego,
  • opis techniczny instalacji,
  • szkice i rysunki wymagane przez urząd.

– W zależności od rodzaju i miejsca inwestycji dołącz odpowiednie szkice lub rysunki. Możesz je wykonać sam. Ponadto dołącz pozwolenia, uzgodnienia i opinie, których wymaga nadzór na podstawie odrębnych przepisów – wyjaśnia serwis biznes.gov.pl.

Opłata legalizacyjna – wysokość. Czy zawsze trzeba ją płacić?

Uiszczenie opłaty legalizacyjnej jest konieczne, by procedura mogła zakończyć się pomyślnie. Jeśli właściciel nie zapłaci, nadzór budowlany nakaże rozbiórkę samowoli. Jedynym wyjątkiem jest uproszczona procedura legalizacyjna, przy której opłata nie obowiązuje – wyjaśniamy to dokładniej w dalszej części artykułu.

Wysokość opłaty legalizacyjnej zależy od kilku czynników, m.in. od typu budowli i jej wielkości:

  • samowola bez zgłoszenia budowy – stawka 2500–5000 zł,
  • samowola bez pozwolenia na budowę – stawka 500 zł przemnożona przez 50 i przez współczynniki podane w ustawie.

W tym drugim przypadku opłata może wynieść od 25 do aż 900 tys. zł. W praktyce w przypadku domu jednorodzinnego opłata to 50 tys. zł. O wysokości opłaty do uiszczenia informuje urząd w trakcie procedury legalizacyjnej.

Uproszczona legalizacja samowoli budowlanej – kto może skorzystać i jak?

W określonych przypadkach właściciel samowoli budowlanej może skorzystać z uproszczonej procedury legalizacyjnej. Jest ona szybsza i pozwala zalegalizować budynek bez opłaty legalizacyjnej. Uproszczona ścieżka prawna jest jednak dostępna wyłącznie w przypadku samowoli, których budowa zakończyła się 20 lub więcej lat temu.

– Jeśli ktoś mieszka w budynku 20 lat i nikt tym budynkiem się nie interesował: ani sąsiedzi, ani nadzór budowlany i nikomu nie przeszkadzał, będzie mógł to zrobić w łatwy sposób. Jeśli właściciel oświadczy, że budynek jest eksploatowany co najmniej 20 lat, dostarczy inwentaryzację geodezyjną oraz ekspertyzę budowlaną, która potwierdzi, że ten budynek jest bezpieczny i nikomu nie zagraża, będzie mógł go zalegalizować raz na zawsze – wyjaśnia Artur Soboń, wiceminister rozwoju.

Uproszczona procedura legalizacyjna może być wszczęta z urzędu lub na wniosek. Po jej uruchomieniu właściciel lub zarządca nieruchomości ma obowiązek dostarczyć urzędnikom nadzoru budowlanego:

  • geodezyjną inwentaryzację powykonawczą obiektu,
  • oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane,
  • sporządzoną przez osobę z odpowiednimi uprawnieniami ekspertyzę techniczną, z której wynika, że budynek nie stwarza zagrożenia dla zdrowia ani życia i może być bezpiecznie użytkowany.

Koszt sporządzenia dokumentacji ponosi właściciel lub zarządca obiektu. Po otrzymaniu dokumentów urzędnicy sprawdzają ich poprawność (i ewentualnie poproszą o uzupełnienie braków). Jeśli tak, to zostaje wydana decyzja o legalizacji. Co ważne, przy uproszczonej procedurze urzędnicy nie przeprowadzają żadnej kontroli w obiekcie – analizują jedynie dostarczone dokumenty. Nie trzeba też uiszczać opłaty legalizacyjnej ani starać się osobno o pozwolenie na użytkowanie budynku. Po otrzymaniu decyzji o legalizacji z obiektu można już normalnie korzystać. Trzeba jednak pamiętać, że złożenie niekompletnych dokumentów, przegapienie terminu czy złożenie ekspertyzy, która wykaże, że budynek zagraża ludziom, oznaczać będzie, że urząd wyda nakaz rozbiórki.

Sprawdź, czy masz wszystko, czego potrzebujesz

Materiały promocyjne partnera
Dodaj firmę
Logo firmy Główny Urząd Nadzoru Budowlanego
Warszawa, ul. Krucza 38/42
Autopromocja
od 7 lat
Wideo

Kalendarz siewu kwiatów

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Legalizacja samowoli budowlanej. Jak przebiega, ile wynosi opłata legalizacyjna i kiedy można jej nie płacić? - RegioDom.pl

Wróć na lowicz.naszemiasto.pl Nasze Miasto